I
ICEBERG. Natantes moles glaciatae... sunt
quadraginta
centesimis partibus diminutae. 96(2)L158.
IDENTITÉ. Document d'~. Quamuis
tesseram
agnitionalem falso nomine inscriptam exhiberet, tamen publici, certo
indicio
ducti, eum manibus arripuerunt.
Idiotismes Ab imis unguibus usque ad
summos
capillos. Adulescentes, estne uobis sanum sinciput? Alii, Lyde, nunc
sunt
mores. Bis dat, qui cito dat. Epistulam dare. Errando discitur.
Fabricando
fit faber. Hic nihil nisi Latine. Historia dignum. Hodie pluit
lapidibus.
In crepidinibus stantes manere.- Intus et in cute noui. Lauit mala
uino. Lautis manibus. Mentibus fingite!
Nec uela nec uestigium amplius exstitit Ne, mater, suam. Quid inde non
capio. Serius ocius. Sunt certi denique fines! Tamen est laudanda
uoluntas Vt meis
ipsius oculis uidi. LSP426. ¶Voir Expressions courantes.
ILLUSTRER, MONTRER, SERVIR D'EXEMPLE. Quae omnia
documento sunt … 89(1)L47.
IMAGINATION. Ingenium. Cogitatio. Ingenii uis / celeritas.
Rerum
imagines. ¶Animo / cogitatione (aliquid) fingere / informare.
Animo
concipere aliquid. Animo / cogitatione aliquid praecipere. Cogitatione
sibi
aliquid depingere. Res cogitatione fictae / depictae. Opinionum
commenta
/ ineptiae / monstra / portenta. LPB76.
IMPÉRIALISME. Thomas Sankara in regionibus
Tertii, qui dicitur, Mundi ualdissime existimabatur, quippe qui
aduersus imperiosum dominatum (quem alii "imperialismum" uocant)
occidentalium fortissime repugnaret. 88(1)L58.
IMPORTANCE. Magni / nullius momenti esse.
Momentum afferre ad aliquid. Pertinere ad aliquid. Hoc nihil ad
sapientem pertinet. Hoc in sapientem non cadit. ¶Multum ualere ad
aliquid. Multum afferre ad aliquid. Magnam uim habere ad aliquid.
¶Positum / situm esse in aliqua
re. Contineri aliqua re. Consistere in aliqua re. Pendere ex aliqua re.
In
te omnia sunt. In ea re omnia uertuntur. Constare ex aliqua re.
Cernitur
(in) aliqua re. ¶Sans ~ qui hoc uitium
parui
faciunt. 95(1)L23.
INCLINATION ¶Promptus, propensus, pronus,
paratus ad + acc. ¶Beneuolus in ou erga
aliquem. GL91.
Indéfinis
I) Pronoms-adjectifs
A) Négatifs et sémi négatifs: nemo, nihil, nullus, neuter, quisquam ullus: Voir
Personne, rien;
B) aliquis, aliquot, complures, multi, nonnullus,
quis,
quicunque, quidam, quilibet, quisnam, quispiam, quisquis, quiuis,
uterlibet,
uteruis: Voir Quelqu'un, quelque, plusieurs, beaucoup;
D) solus, unus Voir Seul, un seul;
E) quisque, unusquisque, uterque: Voir
Chacun, chaque;
F) cunctus,omnis. totus, uniuersus: Voir
Tout;
G) alius, alter, alteruter, ceteri, neuter,
reliqui: Voir Autre.
II) Syntaxe.
A) Dans le style direct (propositions principales et relatives),
les
relatifs indéfinis demandent toujours l'indicatif: Quisquis es. Vbicumque eris.
B) Les formes semi-négatives des pronoms et des adverbes
s'emploient
dans des propositions où une négation est
déjà exprimée ou seulement suggéré,
par exemple, après si, ne, uix, sine et
les comparatifs: Eos uocaui, neque quisquam uenit.
Nego esse quemquam. Maior quam
quisquam. Sine ullo timore. GL99, 154. INDUSTRIEL. Alfredus Nobel, Suetus, chemicus et ergolabus machinalis
industriae,
praemium e nomine suo nuncupandum instituit. 95(1)L52.
Infinitif
I) Emploi:
A) Avec verbes impersonnels: Incipit pluere.
Incipit me paenitere culpae meae. Non me pudet fateri. Quintus ait se
paenitere quod
te offenderit;
B) avec un sujet au nom. dans les narrations vives: Alii cedere, alii insequi.
C) Exclamatif, avec ou sans ne et sujet à l'acc.: Triumphumne agere piratam!
D) À sens conditionnel: au style indirect, les
propositions qui
ont un sens conditionnel dans le style direct, se mettent à
l'infinitif
futur:
i) au réel: Scio te hoc facturum esse,
si adsis;
ii) au possible: Scio te hoc facturum fuisse,
si adesses.Scio
se non laturum fuisse (st. dir.: non tulissem);
iii) à l'irréel: Scio te hoc
facturum fuisse si adfuisses.
E) Avec les verbes qui n'ont pas de participe en -urus
et avec les passifs on emploie futurum esse, fuisse
ut: Credo futurum fuisse ut urbs caperetur.
F) Propositions d'infinitif
i) sujet au nominatif: même sujet pour l'inf. et le verbe
principal:
Boni et beati esse uolumus;
ii) avec sujet à l'accusatif: sujet de l'inf. distinct du
verbe
principal:
a) avec verbes d'opinion (sentiendi,
dicendi): Patere tua consilia, Catilina, non
sentis?
b) avec verbes de sentiment (laetari,
gaudere, delectari, admirari, dolere): Scipionem
esse natum et nos gaudemus et haec ciuitas dum erit laetabitur;
c) avec verbes ou expressions impersonnels: Pompeium Ciceroni amicissimum esse constat;
d) avec v. de volonté (iubere,
uetere, uelle, nolle, malle, cupere, studere, etc.): Viros fortis ueritatis amicos esse uolumus;
iii) Voir Style indirect I).
II) Traduction de l'inf. français:
A) par l'inf. latin
i) lorsqu'il est sujet ou complément direct d'un verbe: Fugere est turpe. Cupio manere;
ii) lorsqu'il est complément d'un verbe qui ne marque pas
de
mouvement, on n'exprime pas les prépositions à ou de: Incepit ludere. Desiit loqui.
iii) lorsque le nom forme une expression toute faite avec esse:
MOS
EST, TEMPVS EST, CONSILIVM EST: Hic mos erat patrius
Academiae
aduersari...
iv) avec ME PAENITET, ME PVDET: Non me pudet
fateri.
B) par un gérondif:
i) comme complément des noms et adjectifs qui veulent le
gén.:
Demosthenes summam uim dicendi habuit. Aduertenda
suspicionis
causa. Dumnorix insuetus nauigandi mare timebat;
ii) idée de destination: Exercitus
opprimendae libertatis;
iii) latinismes: Sui, nostri, uestri uidendi
causa. Vis dicendi, sensus uidendi;
C) si précédé d'une préposition, par
la
subordonnée correspondante:
i) après avoir fait = après que postquam;
avant de faire = avant que antequam; pour, afin
de faire = afin que ut; pour avoir fait = parce
que quia;
ii) sans, au lieu de: Hoc uidet nec fleuit.
Tantum afuit ut fleret ut etiam rideret. Adeo non fleuit, ut etiam
rideret. GL102; 122; 123; 128; 158; 160; SOL5.
INFIRMIÈRE. Aegrotorum ministrae
88(1)L89.- Excusa me,
nosocoma. IN2:1,2.- Eho, medice, quis illa est?
-Noua
infirmaria mea est. H213.- Sepositi sanguinis
ampullam
brachii uenae nosocomus aptauit. 97(2)L146.
INFLATION. imminutum pecuniarum pondus.
95(1)L22.
- Inflatio rei nummariae / pecuniae. DIL. INFORMATIQUE.
systema informaticum. 94(1)L47.
INGÉNIEUR. Vir artium machinalium peritus.
NL040604.- Doctor machinarius. DIL.- Carlos
uitae tromocraticae initium fecit Londinii, ubi machinatorem
quendam... armis automatariis petiuit. 94(3)L225.
INIMITIÉ. Voir Antipathie.
INSECTICIDE. Venenum insectis interneciuum. DIL.
INSTRUCTIONS (informatique). mandatarum collectus.
93(2)L128.-
INSTRUIRE. S'~ Doctrina se exornare.
LSP310.
INSTRUMENTS à vent, à cordes. qui
artem
musicam diligunt et innumeri qui theatra uocis, tibiarum neruorumque
cantus
auditum petunt... 96(1)L85.
INSULTES. VOIR Grossièretés et insultes
.
INTELLIGENCE. Vir magno ingenio. Ingeniosus. Vir magno ingenio
praeditus.
Ingenio ualere. Ingenio abundare. Natura et ingenium. Ingenii acumen.
Ingenii
celeritas. ¶Ingenium acuere. Intelligentia / mente multum
ualere.
¶Magno animo esse.
¶Mentis compotem esse. Sanae mentis esse. Ad intelligentiam
communem
/ popularem accommodare.
¶Ingenii tarditas. Ingenii infirmitas / imbecillitas. Mente captum
esse.
Mente alienata esse. Mentis quasi luminibus officere. Animo calliginem
offundere.
LPB75.
INTENTION. Eo consilio ut… . LPC218. . Consilium est
ut… /+inf. Id sequor, ut… Spectare aliquid / ad aliquid. Eo
consilio / ea mente ut… De industria. Dedita opera. Ad id ipsum. In
animo habeo. Mihi est in animo. Certum (mihi) est. Certum
deliberatumque est. Stat mihi sententia. Propositum est mihi
+inf. Propositum / consilium tenere. Propositum assequi /
peragere. Magna sibi proponere. Magna spectare. In incepto / conatu
perstare. In proposito susceptoque consilio permanere. Parare aliquid.
Animum inducere. Descendere ad extrema consilia. ¶Incertus sum,
quid consilii capiam. Mihi non constat + question indirecte. A
me impetrare non possum ut… ¶Infecta re. A proposito deterrere.
Incepto / conatu desistere. LPB85.- Voir But.
Intérêt
I) Datif:
A) "pour": Domus aedificatur hominibus, non
muribus. Assurgere alicui;
B) "figure-toi": At tibi uenit ad me Canisius.
II) "Pour la défense de", "à la place de": pro: Pro patria mori.
III) "À l'égard de": erga ou in
+ acc.:
Mea in te beneuolentia. GL106.
INTÉRÊT. Si rationem nobiscum contraxeris
pecunias opesque grandi
fenore occupaueris 90(1)L(cc).- Saluti suae
consulere
/ prospicere. Suis rebus / sibi consulere. LPB54.
¶Il est de l'~ de, il importe: interest +
I) gén. pour le nom d'être vivant: Interest
regis
tueri ciues;
II) acc. + ad pour le nom de chose: Interest ad
salutem rei
publicae;
III) abl. féminin des pronoms possessifs au lieu du gén.
des
pronoms personnels: Interest mea, tua, nostra
(causâ): Interest uestra, qui patres estis. Dicebat interesse sua.
Mais Interest eius, puisque is n'est pas un
pronom pers.).GL104. INTERJECTIONS. ¶ADMIRATIONIS: babae! ecce! ehem!
en! o! papae! uah! ¶EXCLAMATIONIS: ecastor!
(a
mulieribus exclamatum) edepol! (a uiris) mehercle! pro di immortales /
dolor
/ pudor / supreme Iuppiter…! ¶INCITAMENTI: euge!
eugepae! ¶IRAE: Abi in malam rem! Abi in
malam
crucem! Ingere multa mala! ¶LAETITIAE: euae!
euhoe! euoe! io! ¶LAVDATIONIS: eia! euge!
¶MAESTITIAE: eheu! heu! pro(h)!; Tantum,
pro!, degeneramus… ut; uae!
¶REPVGNANTIAE: malum! nugas! Nugas
gerrasque!
¶STVPORIS: attat! attatae! bombax! ¶VOCATIONIS:
heus! eho! ehodum! st! W.
INTERNET. Cui uerba mea taedio sunt… in
intermundium
interretialem mittat siue exstinguat. W.- …Elfrida
de "Internetum" proposuit. Si in uocabulo "Inter-net", "net" significat
"rete";
si "rete" fit per nexum staminum, si hoc opus Latine dicitur "nere",
cuius
participium est "netum"… Quid est uero "inter-net" nisi internationalis
"netus"
(uel nexus, uel coniunctio). W9802162216.- Interrete
-is. W.- Ex compluribus instrumentis coniunctis
et
concopulatis intertextus internationalis extructus est.
98(2)L125.- Intextus intenationalis instrumentorum
computatoriorum.
96(3)L265.- Rete electronicus. DIL.- Tela Totius Terrae.-
¶BROWSER. Interretiarius explorator.- Gramina
pasto dentibus,
librum uoluenti manu, erranti circum Cyberiae compita opus est, mihi
uidetur,
gubernaculo. - Obiter, sodalis noster Eduardus
olim
proposuit ut pro "browser" retiplectrum scribamus. W.
¶CHARGER UN FICHIER (DOWNLOAD). Scapos
deportari.- Primum,
ut dixit Saxo, programma 'mirc' capiendum (deonerandum, describendum)
est,
ex nodo telae totius terra ftp://…W.
¶F.A.Q. (Foire Aux Questions = Frequent Asked Questions) Res saepe rogatae. W.
¶BOÎTE À LETTRES (Inbox). Capsam
inituum (<initus -us) meam tantum hebdomadum finibus saepe inspicere
soleo. W.
¶LIEN (Link). Nexus. Nonne melius est "ligamen"
uel
"coniunctio"?
¶INTERNAUTE (Netsurfer) Internauta.
¶NEWSMASTER Magister gregis W. Et ne iram moderatoris nostri in me incidam… W.
¶EN LIGNE (Online) directe transferri non potest.
Est
aut "conexus" (I am writing a mail on-line = Conexus
litteras electronicas scribo), aut "Interneti" uel "Interretialis"
(On-line library = Biblioteca interneti).
¶PAGE PERSONELLE (Home page). Pagina domestica.
W.- Nexum ad schedam telarem de qua disputamus apud paginam
domesticam
meam adiunxi et nunc omnia quae ad locum interretialem illum pertinent
curaui
ut feliciter delerem. W000904.
¶RUN. Age. W.
¶SITE Situs interretialis. W.- Dr
autem P. Caelestis Eichenseer, ... monuit uerbum Anglicum, quod est
"Web site", Latine dicendum esse "locum interretialem", nequaquam
"situm interretialem". M#111.
¶SOUND FILE Scapus soniger uel plica sonigera.
W980113.
¶SPAM. Nobis opto multas epistulas sodalium,
nullas saginas
electrocursuales. W.- [Cursus electronicus meus] saginatur.
W010812.- Vira computatoria et electrogrammata nugatoria
effecerunt, ut programmata cursus electronici omnino obturati
periclitarentur. NL040507
¶START. Incipe. W.
¶TEXT BOX. In rectangulo apto ad tipos scribendos
varia
iussa scribi possunt. W.
INTERPOL. His omnibus est factum ut Carlos... a
publicis custodibus
internationalibus in toto terrarum orbe quaereretur. 94(3)L225.
¶VIRUS. Virus (-i, n.) informaticum.
W011010.
¶VISITEURS. Hospites a pagina condita: 2801.
W.
INTERPOL. His omnibus est factum ut Carlos... a publicis
custodibus
internationalibus in toto terrarum orbe quaereretur. 94(3)L225.
Interrogation
I) Adjectifs-pronoms interrogatifs
A) quis, qui
i) Quis nuntium attulit? -Ego;
ii) Qui seruus nuntium attulit? -Meus;
B) quid, quod
i) Quid noui attulit? -Nihil;
ii) Quod genus nuntii attulit? -Nullum;
C) qualis, quantus, quot:
i) qualité: Qualis est hic poëta?
-Bonus;
ii) grandeur: Quanta est eius audacia? -Magna;
iii) nombre: Quot sunt conuiuae? -Nouem.
II) Propositions interrogatives
A) Directes
i) Simples
a) Se rapportent à un élément
différent du verbe
1) Pronom interrogatif: quis, uter,
qualis,
ecquis, etc.
2) Adverbe: quid, quo, qui, cur,
unde, ubi, quare, quamobrem, quaproter (ut), etc.: Quo uadis?
b) Se rapportent au verbe;
1) on attend une réponse affirmative: nonne (an, -ne): Quid? poetae nonne post mortem nobilitari
uolunt?
2) on attend une réponse négative: num, numquid, numnam, numne: Sed num fumus est haec mulier
quam
amplexare?
3) réponse indiférente: ton de la
voix,
-ne: Visne locum mutemus?
4) L'interrogation sans mots
interrogatifs a généralement un sens ironique ou
exclamatif: Vos legatum omni supplicio interfectum
relinquetis? Cic824n298.
ii) Doubles
a) ton de la voix: Sit non sit; non scio
b) an dans la deuxième: Maneam an abeam?
c) -ne dans la première, an dans la deuxième: Iuben an
non
iubes?
d) utrum... an: Vtrum deliras an astans
somnias?
e) utrum ne... an; utrum ne... ne; -ne...
-ne.
B) Indirectes: subjonctif.
i) Simples
a) se rapportent à un élément
différent du verbe: pronom ou adverbe interrogatif: A philosophis defectiones solis et lunae sunt cognitae
praedicataeque quae, quantae, quando futurae sint.
b) se rapportent au verbe:
1) Ø: Debes hoc etiam
rescribere sit tibi cura Muniatus;
2) -ne: Animaduerte rectene hanc
sentientiam interpreter;
3) num: Quaero num istam legem L.
Luculus
tulerit;
4) nonne: Quaero nonne tibi
faciendum idem
sit;
5) an: Dubito an Venusiam tendam;
6) si, ut.
ii) Doubles:
a) en général, les mêmes formes que
l'interrogative
directe: Deliberandum est utrum aliquid honestum an
turpe
sit;
b) lorsque l'on omet la deuxième proposition, elle
est
remplacée par necne: Sitne malum dolere necne,
stoici
uiderint. GC75; SOL2; 10. INTERVIEW. colloquium
percontatiuum 89(1)L4.
INVENTION. aspice huc, Asterix! nouum arificium
repperi: eos non tango, tantum concutio. AGl23:4,2.
INVESTISSEMENT (économie). Pecuniae collocatio (in
fundo).
DIL.- ¶INVESTISSEUR. Pecunias collocare
parati
ad rem periegeticam prouehendam alliciuntur exemptione a uectigali,
quae
ad quadragesimam pro centum partem (40%) pertinget. 88(1)L63.
INVRAISEMBLABLE. Omnia haec sunt imperspicua.
IN42:2,3.
040829